Ülkemizde birçok kişi tarafından bilinmiyor olsa da, son periyotta toplumsal medyada isminden daha çok kelam edilmeye başlanan bir hastalık var: Serebral Palsi
Yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de yaklaşık 300 bin serebral palsili birey bulunuyor. 3-18 yaş kümesi nüfus datalarına nazaran ise bu yaş kümesinde 108 bin serebral palsili birey olduğu varsayım ediliyor.
Serebral Palsi nedir?
Serebral palsi (SP), çoklukla doğumdan evvel, doğum sırasında yahut doğumdan sonraki birinci birkaç yıl içinde beyinde oluşan hasar yahut olağandışı gelişim nedeniyle kas denetiminde sıkıntılara yol açan kalıcı hareket bozuklukları olarak tanımlanıyor.
Serebral palsinin belirtileri çoklukla bir çocuğun birinci birkaç yılında fark edilir. En yaygın belirtiler ortasında gelişimde gecikmeler (örneğin, başını kaldırmada yahut oturmada gecikmeler), kas tonusunda anormallikler (örneğin, çok gevşek yahut çok sert kaslar) ve hareketlerde uyum eksikliği bulunur.
Serebral palsi, bireyden şahsa farklılık gösterebilir. Birtakım şahıslarda hafif belirtiler olabilirken, öbürleri önemli ve ömrü sınırlayıcı belirtilerle karşı karşıya kalabilir. Birtakım bireyler yürüyebilirken, başkaları tekerlekli sandalyeye bağımlı olabilir.
Ayrıca kimi bireylerde konuşma ve öğrenme zahmetleri üzere ek meseleler da olabilir. Serebral palsi tedavisi çoklukla kişinin belirtilerini yönetmeye yöneliktir. Bu, fizik tedavi, iş terapisi ve konuşma terapisi üzere bir dizi tedaviyi içerebilir. Ayrıyeten kimi durumlarda ilaçlar yahut cerrahi müdahaleler de gerekebilir.
Serebral palsi, ekseriyetle hayat uzunluğu süren bir durumdur. Lakin, uygun tedavi ve takviyeyle, birçok kişi faal ve tatmin edici bir hayat sürdürebilir. serebral palsinin kimi yaygın belirtileri şu halde;
- Kas tonusu anormallikleri: Çocuk kaslarını olağandan daha gevşek (hipotoni) yahut daha sert (hipertoni) hissedebilir.
- Spastisite: Kasların istemsiz kasılması ve rahatlamaması.
- Ataksi: İstikrar ve uyum eksikliği, düşmeye yahut sarsılmaya neden olabilir.
- Hareket ve yürüme zorlukları: Yürürken sürüklenen bir ayak yahut eşitsiz, sallantılı bir yürüyüş üzere.
- Gelişimsel gecikmeler: Oturma, emekleme ve yürüme üzere temel motor marifetlerin gelişiminde gecikmeler.
- İnce motor hünerlerinde zorluklar: Düğme ilikleme yahut yazma üzere misyonlarda zorluklar.
- Konuşma ve lisan gelişiminde zorluklar.
- Yutma yahut beslenme zorlukları.
- Epilepsi: Birtakım serebral palsi hastaları, nöbetleri içerebilecek bir durum olan epilepsiye sahip olabilir.
- Zihinsel mahzurlar: Kimi serebral palsi olaylarında, bilişsel gelişimde gecikmeler yahut öğrenme zahmetleri olabilir.
- Görme ve işitme sıkıntıları: Birtakım çocuklarda, görme yahut işitme sıkıntılarına neden olabilecek ek komplikasyonlar olabilir.
Serebral Palsi tedavi edilebilir mi?
Serebral palsinin temel sebebi çoklukla düzeltilemez. Fakat belirtiler ve semptomlar yönetilebilir ve kişinin ömür kalitesi değerli ölçüde iyileştirilebilir.
- Fizik Tedavi: Fizik tedavi, çocuğun kas gücünü ve genel hareketliliğini düzgünleştirmeye yardımcı olabilir. Ayrıyeten çocuğun daha âlâ istikrar ve uyum geliştirmesine yardımcı olabilir.
- İş Terapisi: İş terapisi, çocuğun günlük ömür hünerlerini, bilhassa ince motor hünerlerini geliştirmeye yardımcı olabilir. Bu, çocuğun kendine bakma yeteneğini güzelleştirebilir.
- Konuşma ve Lisan Terapisi: Konuşma ve lisan terapisi, çocuğun konuşma yeteneğini geliştirebilir ve yutma zorluklarını yönetmeye yardımcı olabilir.
- İlaçlar: Kimi ilaçlar, spastisiteyi (kasların çok kasılması) azaltmaya yardımcı olabilir.
- Cerrahi Müdahaleler: Birtakım durumlarda, kas gerginliğini azaltmaya yahut hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olabilecek cerrahi müdahaleler gerekebilir.
Serebral palsi tedavisi, kişinin muhakkak semptomlarına ve gereksinimlerine bağlıdır ve ekseriyetle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.
Bu, hekimler, fizyoterapistler, iş terapistleri, konuşma terapistleri ve öteki sıhhat profesyonellerinden oluşan bir ekibin bir ortaya gelerek her şahsa mahsus bir tedavi planı geliştirmesi manasına gelir. Erken müdahale çoklukla en tesirli sonuçları sağlar, lakin her yaşta tedavi yararlı olabilir.
Bu hastalığın tedavisi için ülkemizde atılan birçok adım bulunuyor.
Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı – Cerebral Palsy Türkiye bünyesinde hizmet veren iki rehabilitasyon merkezinden birincisi, 2007 yılında Ulusal Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak Özel Metin Sabancı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, ismiyle hizmet vermeye başladı.
Daha fazla çocuğa hizmet sunabilmek emeliyle ikinci merkezimiz 2018 yılında Özel Hıfzı Özcan Özel Eğitim Rehabilitasyon Merkezi ismiyle açıldı.
İki merkezin toplam kapasitesi 500 öğrenci. Bu iki merkezde başta Cerebral Palsy olmak üzere, yaygın gelişimsel bozukluk, bedensel yahut zihinsel engellilik teşhislerini almış olan çocuk, ergen ve erişkinlere hizmet verilmektedir. Sunulan hizmetlerde yeni ve bilimsel yaklaşımlar temel alınır.
Hizmet alan kişinin muhtaçlığına uygun özel olarak hazırlanmış ferdi eğitim program ile ruhsal, zihinsel ve fizikî gelişim desteklenmektedir.
