NATO’nun Vilnius Doruğu Bildirisi yayımlandı. Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesine atıfta bulunulan bildiride, “İsveç’i ittifakın tam üyesi olarak karşılamayı dört gözle bekliyoruz. Bu kapsamda NATO Genel Sekreteri, Türkiye Cumhurbaşkanı ve İsveç Başbakanı ortasında varılan muahedeyi memnuniyetle karşılıyoruz.” tabirlerine yer verildi.
Litvanya’nın başşehri Vilnius’ta gerçekleştirilen NATO Doruğu akabinde bildiri yayımlandı. Vilnius Tepesi Bildirisi’nde Rusya‘yla bağlantılar, terörle uğraş ve Ukrayna‘nın NATO üyeliği bahislerine yer verildi.
BİLDİRİDE “İSVEÇ” DETAYI
NATO’nun açık kapı siyasetine işaret edilen bildiride, tüm ülkelerin kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkı olduğu belirtildi. Bildiride, NATO Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ortasındaki üçlü görüşmenin akabinde Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesine atıfta bulunuldu.
“İSVEÇ’İ İTTİFAKIN TAM ÜYESİ OLARAK KARŞILAMAYI DÖRT GÖZLE BEKLİYORUZ”
Bildiride, “İsveç’i ittifakın tam üyesi olarak karşılamayı dört gözle bekliyoruz. Bu kapsamda NATO Genel Sekreteri, Türkiye Cumhurbaşkanı ve İsveç Başbakanı ortasında varılan muahedeyi memnuniyetle karşılıyoruz.” tabirlerine yer verildi. Terörizmin şart gözetmeksizin reddedildiği ve mümkün olan en güçlü formda kınandığı bildiride, terörizmin tüm form ve tezahürleriyle çaba edilmesinin ortak savunma için elzem olduğuna vurgu yapıldı.
“UKRAYNA’NIN GELECEĞİ NATO’DADIR”
Vilnius Tepesi Bildirisi’nde, Ukrayna‘ya 2008 Bükreş Tepesi’nde verilen NATO üyeliği taahhüdünün yinelendiği de aktarılarak, ” Ukrayna‘nın kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkını büsbütün destekliyoruz. Ukrayna‘nın geleceği NATO’dadır.” tabirleri yer aldı.
“KARADENİZ’DE GELİŞMELER DİKKATLE TAKİP EDİLECEK”
NATO bildirisinde Karadeniz’de güvenlik, emniyet, istikrar ve seyrüsefer özgürlüğünü sürdürmeyi amaçlayan bölgesel gayretlere Montrö Boğazlar Mukavelesi yoluyla verilen dayanağın altı çizildi. Bildiride, Karadeniz’de gelişmelerin takip edileceği, durumsal farkındalığın artırılacağı vurgulandı. NATO ile Rusya bağlantılarına yönelik değerlendirmelerin de yer aldığı bildiride, riski minimize etmek, gerginliği azaltmak ve şeffaflığı artırmak için Moskova’yla bağlantı kanallarının açık tutulacağı bildirildi.
“HER ULUSUN KENDİ GÜVENLİK DÜZENLEMELERİNİ SEÇME HAKKI VAR”
Bildiride Çin’e yönelik değerlendirmeler de yapılarak, Çin’in tezli ve cebri siyasetlerinin NATO’nun çıkarlarına, güvenliğine ve kıymetlerine karşı zorluk oluşturduğu belirtildi. “Çin ile karşılıklı şeffaflığı da içerecek formda yapan çalışmaya açık olmayı sürdüreceğiz” sözlerinin kullanıldığı bildiride, Çin’e üç paragrafta yer verildi. Rusya ile Çin ortasındaki stratejik paydaşlığın derinleşmesine dikkati çekilen bildiride, Çin’e Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun daimi üyesi olarak Rusya’nın savaşını kınama daveti yapıldı, Çin’in Rusya’ya silah dayanağı vermemesi istendi. Bildiride, Finlandiya’nın ittifakın en yeni üyesi olarak memnuniyetle karşılandığı, NATO’nun açık kapı siyasetinin teyit edildiği belirtilerek, “Her ulusun kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkı vardır.” sözü yer aldı.
“RUSYA’NIN YASA DIŞI İLHAKLARI TANINMAYACAK”
Rusya’nın Kırım dahil olmak üzere yasa dışı ilhaklarının tanınmayacağı ve Rusya’nın savaş hataları için hesap sorulacağı vurgulanan bildiride, Rusya’ya savaşı derhal sonlandırma ve kuvvetlerini Ukrayna‘dan çekme daveti yapıldı. İttifakın Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy’nin barış formülünü desteklediği aktarılan bildiride, Ukrayna’ya askeri ve siyasi takviyenin süreceği metnin birçok kısmında tekrarlandı. Bildiride Ukrayna’ya 2008’deki Bükreş Tepesi’nde yapılan NATO üyeliği taahhüdü yinelenerek, “Bugün Ukrayna’nın Avrupa-Atlantik entegrasyonuna giden yolunun Üyelik Aksiyon Planı gereksiniminin ötesine geçtiğini kabul ediyoruz.” değerlendirmesi yer aldı.
NATO-UKRAYNA KURULU KURULUYOR
İttifak ve müttefikler için Ukrayna’nın güvenliğinin değerine vurgu yapılan bildiride, şunlar kaydedildi: “Ukrayna’nın NATO ile daha fazla bütünleşmesini desteklemek için genişletilmiş bir takviye paketi üzerinde anlaştık. Siyasi diyalog, angajman, işbirliği ve Ukrayna’nın Avrupa-Atlantik’teki NATO üyeliği gayelerini ilerletmek için müttefikler ve Ukrayna’nın eşit üyeler olarak oturduğu yeni bir ortak organ olan NATO-Ukrayna Kurulu’nu kurmaya karar verdik.” Bildiride, düzeneğin NATO ile Ukrayna ortasında bir kriz müracaat sistemi olarak hizmet edeceğine de işaret edildi. Rusya’nın Belarus topraklarına nükleer silah ve nükleer kapasiteye sahip sistemler konuşlandırma niyetinin kınandığı bildiride, “Rusya’nın sorumsuz nükleer telaffuzlarını ve zorlayıcı nükleer sinyallerini kınıyoruz.” denildi.
“RUSYA’YI BİR PARTNER OLARAK GÖREMİYORUZ”
Açıklamada Avrupa-Atlantik sınırında ve NATO-Rusya münasebetlerinde öngörülebilirlik istendiği belirtilerek, “NATO, Rusya’yla karşı karşıya gelme niyetinde değil ve Rusya’ya karşı bir tehdit oluşturmuyor. Saldırgan tavırları karşısında Rusya’yı bir partner olarak göremiyoruz.” açıklaması yapıldı. NATO-Rusya bağlarında değişimin fakat Rusya’nın saldırgan davranışlarına son vermesi ve memleketler arası hukuk kurallarına tam olarak uymasıyla yaşanacağı bilgisi de bildiride yer aldı. Açıklamada Rusya’nın tehditlerine birlik içinde ve sorumluluk çerçevesinde yanıt verileceği de bildirildi. Rusya’nın NATO üyeleri ve partnerlerine karşı öteki güçler ya da hibrit sistemler kullandığı hareketlerinin arttığı kaydedilen bildiride bu teknikler ortasında demokratik süreçlere müdahale, ekonomik baskı, dezenformasyon, siber akınlar ve Rus istihbaratının yasa dışı aktiviteleri sayıldı. Bildiride, “Rusya’nın hibrit aksiyonlarına karşı koymak için elimizdeki araçları geliştiriyoruz ve ittifak ile müttefiklerin hibrit hücumlara karşı caydırmaya ve savunmaya hazır olmasını sağlayacağız.” sözleri kullanıldı.
“REFORM YAPMAYA DEVAM ETMEMİZ GEREKİYOR”
Terörle çabanın kararlılık, azim ve dayanışma içinde süreceğine vurgu yapılan bildiride, bu kapsamda öbür ülkelerle bağlar kurup başka memleketler arası aktörlerle yakınlaşmanın süreceğine dikkati çekildi. Galler’de 2014’te düzenlenen tepeden bu yana müttefiklerin savunma harcamalarını artırdığına işaret edilen bildiride, Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük güvenlik telaşlarının yaşandığı vurgulandı. Ulusal gelirin yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma taahhütlerine değinilen bildiride, “Teknolojik üstünlüğümüzü muhafazamız ve yenilikçi teknolojilerin entegrasyonu yoluyla güçlerimizi ve yeteneklerimizi modernize etmeye ve ıslahat yapmaya devam etmemiz gerekiyor.” değerlendirmesi yapıldı. “Müttefiklerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne yönelik bir atak mümkünlüğünü göz arkası edemeyiz” görüşüne yer verilen bildiride, kökten değişen güvenlik ortamına karşılık, her istikametten gelen tüm tehdide karşı NATO’nun toplu savunmasının güçlendirildiği kaydedildi.
“HEDEF NÜKLEER SİLHSIZ BİR DÜNYA”
Var olan planların üzerine bölgesel savunma planlarının da yapıldığına işaret edilen bildiride, “NATO, nükleer caydırıcı misyonun güvenilirliği, aktifliği, emniyetini ve güvenliğini sağlamak için gereken tüm adımları atacaktır.” tabirleri kullanıldı. Bildiride, bu kapsamda nükleer kapasitenin modernizasyonunun süreceğine, nükleer kuvvetlerin esnekliğini ve uyarlanabilirliğini artırmak için planlarda güncellemelerin devam edeceğine işaret edildi. NATO Balistik Füze Savunması’nın (NATO BMD) büsbütün savunma gayesiyle yürürlükte olduğunun altı çizildiği bildiride, bu programın Romanya, Türkiye, İspanya, Polonya ve ABD üzere ülkelerin istekli katkılarıyla yürütüldüğü kaydedildi. Bildiride, ittifakın nükleer silahsız bir dünya amacı olduğuna işaret edilerek, “İran’ın asla nükleer silah geliştirmemesi konusundaki kararlılık” yinelendi.
BİR SONRAKİ TEPE WASHINGTON’DA
Rusya’nın Ukrayna’ya karşı tavrının NATO-Avrupa Birliği (AB) işbirliğini de daha değerli hale getirdiği kaydedilen bildiride, NATO ve AB’nin Ukrayna’ya dayanağının süreceği vurgulandı. Bildiride Moldova’nın toprak bütünlüğüne de takviye verildi ve Rusya, Transdinyester’deki güçlerini çekmeye çağrıldı. İran’ın Rusya’ya Ukrayna savaşında verdiği takviyenin Avrupa-Atlantik güvenliğine de tesir ettiği belirtilen bildiride, NATO, İran’ı Rusya’ya askeri yardımda bulunmamaya çağırdı. Bildiri, 2024 yılındaki doruğun NATO’nun kuruluşunun 75. yılında Washington’da, 2025 yılında ise Hollanda’da yapılacağı bilgisiyle sona erdi.
