Zeytinyağı fiyatlarındaki dramatik artış, dalda alarm zillerini çaldırıyor. Küresel zeytinyağı üretiminin %42’lik kısmını İspanya üretiyor. (Buna karşılık Türkiye’nin hissesi yalnızca %5). Son zeytin dönemi (2022 Kasım – 2023 Şubat) İspanya’da çok sıcaklar, kuraklık ve böceklenme sonucu üretim beklenenden çok daha düşük oldu.
GLOBAL ÜRETİM YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE
Uluslararası Zeytin Kurulu’nun raporuna nazaran, 2022/2023 döneminde küresel zeytinyağı üretimi, son altı yılın en düşük düzeyine indi ve 670.000 ton azalış gösterdi. Dünya zeytinyağı üretiminde yüklü hissesi bulunan İspanya’da ise üretim %50’lik düşüşle 780 bin ton düzeyine geriledi.
İSPANYA’DA YAĞIŞLARIN AZ OLMASI TESİRLİ OLDU
Tarihi düşük üretim düzeyi, zeytinyağı fiyatlarındaki tırmanışı da beraberinde getirdi. 2022 Kasım ayında Türkiye’de dökme (ham) zeytinyağı kilogram fiyatı 3.75 USD iken, Nisan ayında bu fiyat 4.50 USD’ye kadar çıktı. İspanya’daki yağışların az olması ve önümüzdeki zeytin hasadının da düşük olması beklentisi, zeytinyağı fiyatlarının dünya genelinde 7 USD/kg, Türkiye’de ise 6.5 USD/kg düzeylerine çıkmasına neden oldu.
STOK AZALINCA FİYATLAR ARTTI
Üretim azlığı nedeniyle İspanyol üreticiler, Türkiye, Tunus ve Yunanistan üzere ülkelerden büyük ölçüde dökme zeytinyağı tedarik ettiler. Türkiye’de ise geçen sezonki yüksek hasat karşın, zeytinyağı stokları süratle tüketildi ve İspanyol şirketlerin ağır alımları sonucunda işletmelerin stoklarında neredeyse zeytinyağı kalmadı. Bu durum, zeytinyağı firmalarını güç duruma düşürdü. Kalan az ölçüdeki yağın fırsatçılar tarafından yüksek fiyatlara pazarlanması kesimden reaksiyon çekti.
1 LİTRE ZEYTİNYAĞI 250 TL’Yİ BULDU
Diğer yandan, bir yıl içerisinde doların TL karşısında %51 kıymet kazanması, zeytinyağı fiyatlarının TL cinsinden bir yıllık artışını %160’a yükseltti. Geçen yaz market raflarında ortalama 90 lira olan 1 litre zeytinyağının fiyatı, bugün itibariyle 230-250 lira aralığına ulaştı.
BAKANLIK DURUMA EL KOYDU
Ticaret Bakanlığı, duruma müdahale etmek ismine yurtdışına zeytinyağı satışını yavaşlatmak için, zeytinyağı ihracatında kilogram başına 20 cent vergi uygulama kararı aldı. Bakanlık bu atağıyla, kalan sonlu ölçüdeki zeytinyağının yurtdışına satışını engellemeyi ve fiyatların daha da artmasının önüne geçmeyi amaçlıyor.
İşte o karar:
